Marihuana medyczna i jej wpływ na nowotworowe, złośliwe zmiany skórne [studium przypadku]

Złośliwe rany dotykają około 15% osób chorych na nowotwory i stanowią istotne źródło wielowymiarowego cierpienia dla pacjentów oraz ich opiekunów. Mimo, że ból jest najpowszechniejszym symptomem związanym ze złośliwymi zmianami, istnieją także inne związane z nimi symptomy, takie jak mass effect, dyskomfort estetyczny (kosmetyczny), wycieki, zapach, świąd i krwawienie. W stanie zaawansowanej choroby nowotworowej zmiany złośliwe są nieuleczalne co sprawia, iż opieka nad chorym skupia się na działaniu paliatywnym (leczenie bólu związanego ze zmianami lub paliatywna opieka nad ranami).

Opowieści o miejscowym stosowaniu na otwarte rany ekstraktów z cannabis sięgają czasów antycznych. Obecnie terapie kanabinoidowe wykazują skuteczność przeciwbólową zarówno w wersji farmakologicznej, jak i botanicznej. Od 2001 roku Kanada znajduje się wśród wciąż rosnącej grupy krajów, które zalegalizowały użycie cannabis dla celów medycznych. Należy odróżniać cannabis medyczny (MC), także znany jako marihuana medyczna, od marihuany rekreacyjnej, jako że celem jej stosowania jest łagodzenie symptomów i wywieranie wpływu na przebieg choroby, a nie, jak w przypadku marihuany rekreacyjnej, wywołanie stanu odurzenia. MC w Kanadzie jest uprawiany w warunkach kontroli jakości, a organizacja Health Canada zaleca, aby hodowane rośliny wykazywały zbliżony poziom zawartości substancji kanabinoidowych i nie-kanabinoidowych. Co więcej, skład MC może być dostosowywany do różnych potrzeb pacjenta. Najbardziej odpowiedni klinicznie skład cannabis zawiera czynniki kanabinoidowe, delta-9-tetrahydrokanabidiol (THC) i kanabidiol (CBD), a także części nie-kanabinoidowe, terpenoidy i flawonoidy. Taka różnorodność w składzie MC pozwala na spotęgowanie efektu wspólnego działania tych substancji i wywołanie klinicznego efektu synergii. MC może być stosowane w postaci suszu do palenia lub waporyzowania oraz w postaci środka spożywczego. Ekstrakty pochodzące z MC mogą także być zawarte w olejach organicznych i w ten sposób przyjmowanie doustnie.

Endogeniczny system kanabinoidowy, składający się receptorów kannabinoidowych  i ich endogenicznych podstawników jest wszechobecny w ludzkim ciele. Dostępne wyniki badań pokazują, że komórki nowotworowe wykazują wyższą ilość receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2 w porównaniu do komórek niezrakowaciałych, a także stan wyższej aktywacji. Badania in vitro nad nowotworem nieczerniakowym wykazały bezpośrednie wywołanie obumarcia komórek guza i zahamowanie angiogenezy guzów na drodze aktywacji receptorów kannabinoidowych.

Opis przypadku

44letni mężczyzna został skierowany do naszej kliniki konsultacyjno-paliatywnej z zmianami egzofitycznymi (grzybowatymi) zajmującymi jego prawy policzek. Postępowanie kliniczne, któremu był poddany przez 5 miesięcy jest podsumowane w tabeli 1. Trzy lata wcześniej został zdiagnozowany u niego nowotwór łuskowaty prawej części jamy ustnej. Guz usunięto chirurgicznie, po czym zastosowano radio- i chemioterapię. Pomimo prawidłowego leczenia pojawił się nawrót, który zajął także policzek i wytworzył przetokę skórną oraz zmiany egzofityczne. Przez dwa lata przed skierowaniem do naszej kliniki zrezygnował z konwencjonalnej terapii onkologicznej na rzecz leczenia niekonwencjonalnego. Pomimo stosowania dużych dawek hydromorfonu, pregabalinu i deksametazonu wciąż doświadczał (zasadniczego) ciągłego bólu prawej części twarzy oraz (związanego z zmianami) incydentalnego bólu podczas zmiany opatrunków. Codzienny poziom doświadczanego bólu szacował na 9 w skali do 10. Dodatkowo, cierpiał także na efekty uboczne związane z przyjmowaniem środków przeciwbólowych, takie jak zaparcia i senność.

Jako źródło cierpienia wskazywał także dyskomfort estetyczny wynikający ze zniekształcenia twarzy, prawostronny szczękościsk, depresję, bezsenność, mdłości i jadłowstręt. Podczas pierwszej wizyty pacjent wyraził niezadowolenie z przyjmowanych dotychczasowo środków przeciwbólowych oraz zainteresowanie możliwością leczenia za pomocą MC. Po dokładnym zapoznaniu się z jego stanem zdrowia zdecydowano, iż nie występują żadne przeciwwskazania do tego ani nie występuje prawdopodobieństwo wystąpienia jakichkolwiek interakcji pomiędzy przyjmowanymi lekami. Został także pouczony o możliwych efektach ubocznych kuracji. Następnie zaoferowano mu wypróbowanie waporyzowanego MC (ARGYLE™; THC 7.25% + CBD 8.21%) od TWEED, Inc. stosowanego za pomocą certyfikowanego waporyzatora Volcano^TM. Wybrano właściwą odmianę cannabis, aby zmaksymalizować działanie przeciwbólowe zarówno THC jak i CBD i jednocześnie złagodzić działania uboczne takie jak znieczulenie lub odurzenie, charakterystyczne dla odmian zawierających wysoki poziom THC.

Na drugiej wizycie pacjent poinformował o znacznym zmniejszeniu poziomu odczuwalnego bólu ciągłego, związanego zarówno z samym guzem, jak i bólu incydentalnego, związanego ze zmianami. Stosował przez ten czas 0,5 – 1 gram suszu cannabis do waporyzacji co dwie – cztery godziny i kwadrans przed codziennymi zmianami opatrunków. Ulga w bólu była tak znaczna, że był w stanie odstawić pregabalin i deksametazon oraz zredukować ilość przyjmowanego hydromorfonu o około 25% w stosunku do dawki przyjmowanej przed rozpoczęciem kuracji MC. Szczękościsk i nudności stały się słabsze, a apetyt, sen i ogólne wrażenie znacznie się polepszyły. Co ważne, poinformował także, że nie odczuwa negatywnych skutków kuracji MC. Jego ogólny stan zdrowia i samopoczucia uległ takiej poprawie, że był zdolny podjąć pracę jako pracownik opieki zdrowotnej.

Podczas trzeciej i czwartej wizyty zaobserwowano powiększenie się jego zmian, lecz jego samopoczucie pogorszyło się tylko nieznacznie, a dzienny odczuwalny poziom bólu pozostał na akceptowalnym poziomie, wymagającym zastosowania nieznacznie zwiększonych dawek opioidów. Niestety, szczękościsk i przetoka skórna zaczęły utrudniać korzystanie z waporyzatora. Ze względu na świetne wyniki, jakie pacjent uzyskał podczas terapii MC, chciał kontynuować ją za  pomocą innych sposobów. Zaoferowaliśmy mu wypróbowanie miejscowo stosowanego organicznego, non-GMO oleju słonecznikowego zawierającego MC (ARGYLE THC 5.24% + CBD 8.02% od TWEED, Inc.). Pacjent został poinformowany, iż zaoferowano mu tę kurację pomimo braku jakichkolwiek publikacji na temat skutków stosowania tego środka na złośliwe rany u ludzi. Pacjent dostarczył zgodę na stosowanie miejscowo terapii MC. Poinstruowano go o sposobie aplikacji i spryskano jego zmiany 1-2 c³ oleju zawierającego MC, zarówno od zewnątrz, jak i od strony jamy ustnej. Polecono mu także przepłukać jamę ustną i przełknąć wszelkie pozostałości tego oleju.

Podczas piątej wizyty poinformował o ciągłym stosowaniu miejscowym MC cztery razy dziennie. Poinformował, iż ból zaczynał ustępować po 10-15 minutach od aplikacji, a ulga utrzymywała się do około dwóch godzin. Nie stwierdził żadnych negatywnych skutków miejscowej terapii MC. Pomiędzy czwartą a piątą wizytą jego stan zaczął się ogólnie pogarszać do tego stopnia, że konieczne było podwojenie dziennej dawki opioidów. Co ciekawe, powierzchnia jego zmian zmniejszyła się o około 5% podczas tego 4tygodniowego okresu.

Cztery tygodnie później, podczas ostatniej wizyty skierowano go na ostry dyżur w szpitalu ze względu na obniżenie się objętości krwi. Wynikiem tego kuracja musiała zostać przerwana i pacjent nie mógł przekazać żadnych swoich spostrzeżeń.

Trzy tygodnie później zmarł.

Komentarz

Działanie przeciwbólowe, zaobserwowane podczas prowadzenia tego przypadku, zostało potwierdzone najnowszymi badaniami kanabinoidów do użytku medycznego. W przeciwieństwie do zdrowej skóry, której struktura jest spolaryzowana oraz hydrofiliczna, rany są pozbawione nabłonka, a ich struktura jest niespolaryzowana i lipofiliczna. Tak więc, składniki lipofiliczne takie jak kanabinoidy THC i CBD są dosłownie absorbowane poprzez rany.

Zanim zastosowano MC miejscowo, rany pacjenta gwałtownie się powiększały. Po kilku tygodniach podczas stosowania miejscowej terapii MC nastąpiła słaba regresja jego ran. Ten wtórny wynik sugeruje, iż MC stosowany miejscowo może mieć działanie antynowotworowe.

Podsumowując, jest to pierwszy opis przypadku mający na celu zademonstrowanie potencjału MC w aspekcie leczenia bólu towarzyszącego złośliwym zmianom. Szybkie działanie przeciwbólowe po zastosowaniu miejscowym sugeruje, iż efekt taki osiągnięto dzięki absorpcji kanabinoidów THC i CBD, które jednocześnie reagują z obwodowymi receptorami bólu, komórkami układu odpornościowego oraz komórkami nowotworowymi. Efekt przeciwbólowy po zastosowaniu może być wywołany  poprzez absorpcję resztek MC w układzie pokarmowym. Opisany przypadek sugeruje, iż MC stosowany drogą waporyzacji, jak i aplikacji miejscowej będzie podlegał dalszym badaniom odnośnie wpływu wywieranego na nowotwory u ludzi. Badania takie mogą obejmować kontrolowane, losowe próby na podstawie których będzie można oszacować długofalową skuteczność, optymalną dawkę, harmonogramy administracyjne, mieszanki oraz bezpieczeństwo takiej terapii.

Źródło: http://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924(16)30328-1/fulltext