Jak zachować się podczas przeszukania mieszkania? Historia czytelniczki z komentarzem prawnika.

Oczywiście każde przeszukanie niestety wiąże się z niemałymi uciążliwościami dla domowników, ponieważ zazwyczaj wiąże się z koniecznością zrobienia nie do końca planowanych porządków. Co ciekawe kodeks postępowania karnego wskazuje, że przeszukanie „powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości”. W razie naruszenia tych wymogów funkcjonariusz może odpowiadać na podstawie art. 231 kodeksu karnego (funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego podlega karze pozbawienia wolności do lat 3), a poszkodowany może dochodzić swoich praw w postępowaniu cywilnym przeciwko Skarbowi Państwa.

W tym miejscu warto znać swoje prawa w trakcie takich niespodziewanych czynności. Osoba, u której ma być dokonane przeszukanie powinna być poinformowana o jego celu oraz wezwana do wydania poszukiwanych rzeczy. Przy przeszukaniu ma prawo być obecna osoba, u której tej czynności się dokonuje, jak również osoba przybrana przez prowadzącego czynność, a ponadto – jeśli nie będzie to utrudniać czynności – osoba wskazana przez tego, u którego ta czynność ma być dokonana.

Co istotne przeszukania zamieszkałych pomieszczeń można dokonać w porze nocnej (22-6) tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki. Ograniczeniami takimi nie są objęte lokale dostępne w porze nocnej lub służące do przechowywania przedmiotów. Przeszukanie rozpoczęte za dnia można prowadzić mimo nastania pory nocnej.

Z czynności przeszukania sporządza się protokół (wyjątkiem jest sytuacja, w której zatrzymaną rzecz załącza się do akt sprawy). Protokół oprócz warunków formalnych przewidzianych w art. 148 k.p.k. powinien zawierać m.in. oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, oraz podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis, a nadto wskazanie polecenia sądu lub prokuratora. Jeśli natomiast polecenie takie nie było wydane w protokole zamieszcza się wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynności zostały przeprowadzone o możliwości otrzymania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia czynności na jej wniosek.

Jak wynika z powyższego postanowienie dotyczące zatwierdzenia czynności przeszukania doręcza się na wniosek osoby (w świetle obowiązujących przepisów jest ono fakultatywne a nie obligatoryjne), u której przeszukania dokonano. Termin na doręczenie takiego postanowienia wynosi 7 dni.

W przypadku gdy w czasie przeszukania organy znajdą interesującą je rzecz, dokonują jej oględzin, sporządzają spis oraz ich opis a następnie zabierają. To samo się tyczy znalezionych w czasie przeszukania przedmiotów mogących stanowić dowód innego przestępstwa, zabronionych lub podlegających przepadkowi. Osoby zainteresowane otrzymują pokwitowanie wskazujące jakie rzeczy i przez kogo zostały zatrzymane.

W kwestii postępowania sądowego to pamiętać należy, że każda sprawa jest inna. Nie znając akt sprawy oraz zebranych materiałów dowodowych nie można w sposób szczegółowy się do nich odnieść.

Przytoczony w historii art. 62a Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii umożliwia wobec osób, które posiadały środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczony na własny użytek sprawcy umorzyć postępowanie przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości. Pamiętać należy, iż w sprawie będącej już na etapie postępowania sądowego w powyższym przypadku należy się powoływać na art. 62 ustęp 3 w/wym. Ustawy jako wypadku mniejszej wagi zagrożonych karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Reasumując, w Polsce policja ma prawo podczas rutynowej kontroli do przeszukania samochodu, a w przypadku znalezienia np. zakazanej substancji również do przeszukania mieszkania bez stosownych zezwoleń. Zezwolenie takie może być dostarczone w późniejszym czasie na żądanie osoby, u której przeszukania się dokonuje. Zdać trzeba sobie sprawę jednak, iż w zasadzie za każdym razem zezwolenie przez sąd lub prokuratora jest wydawane… Dlatego też warto w takich sytuacjach kontaktować się z adwokatem, który już na wczesnym etapie postępowania ma wiedzę jak działać, a nadto wiadomym jest, że w przypadku gdy osoba taka jest reprezentowana przez profesjonalistę, czynności odbywają się zgodnie z przepisami prawa oraz co do zasady z zachowaniem umiaru.

Adwokat Łukasz Krzewiński